بهترین و مهیج‌ترین مسابقات تلویزیونی صدا و سیما
روزنامه جام جم: یکی از قالب‌های جذاب برنامه‌سازی، مسابقات تلویزیونی است. بنابراین در ضرورت تولید این ساختار تلویزیونی شکی نیست، اما کیفیت و چگونگی تولید مسابقات اهمیت به‌سزایی دارد. به همین دلیل برنامه‌سازان باید در گروه طراحی مسابقات حتما از کارشناسان فرهنگی، رسانه، روان‌شناس و جامعه‌شناس بهره ببرنند.
مسلما اگر یک نفر طرح مسابقه را بنویسد و بعد یک‌تنه جلو برود، نمی‌توان به نتیجه قابل قبولی دست پیدا کرد و خروجی آن تبدیل به مسابقات شبیه هم شده که به مرور زمان از حوصله مخاطب هم خارج می‌شود.
با نگاهی اجمالی به مسابقاتی که این روزها از شبکه‌های مختلف سیما پخش می‌شود، متوجه شباهت‌ها می‌شویم و حتی تهیه‌کنندگان هم از فاکتورهای مشترک بهره برده‌اند که در این باره می‌توان به حضور چهره‌های معروف به عنوان مجری، مسابقاتی براساس سؤال و جواب و جوایز هنگفت اشاره کرد که به شرکت‌کنندگان اهدا می‌شود.
یکی دیگر از موارد مشترک که در این مسابقات دیده می‌شود، حضور شرکت‌کنندگانی با اطلاعاتی بسیار پایین است که نشان می‌دهد گزینش صحیح برای شرکت‌کنندگان در مسابقات گذاشته نمی‌شود.
گاهی حتی افراد با کمک بسیار زیاد از سوی مجری و اطرافیانشان به مبلغی دست پیدا می‌کنند و نکته جالب این است که برخی از همین شرکت‌کنندگان حتی با وجود این‌که مجری کمکشان می‌کند باز هم نمی‌توانند پاسخگوی سؤالات ساده باشند.
البته در کنار مسابقات شبیه هم، مسابقات هیجان‌انگیزی مثل فرمانده هم پخش شده که با نام ضدگلوله از شبکه‌های افق و مستند روانه آنتن شده است که شرکت‌کننده به لحاظ هوش و قوای جسمانی باید در سطح بالایی باشد.
در سال‌های گذشته هم تنوع در ساختار مسابقات دیده می‌شد و شرکت‌کنندگان برای ورود به یک مسابقه باید زحمت بسیاری می‌کشیدند.
از معروف‌ترین مسابقات تلویزیونی می‌توان به مسابقاتی همچون راز سیب اشاره کرد. با این‌که اواسط دهه 70 از شبکه سه پخش شد، همچنان در ذهن مردم به یادگار مانده است. البته تعداد مسابقات مهیج کم نیست که از شبکه های مختلف سیما روانه آنتن شدند و می توان به مسابقاتی همچون مردان آهنین، مسابقه بزرگ، تلاش، مسیر طلایی، هفت روز و هفت ساعت و … اشاره کرد.
بنابراین تولید مسابقات هیجان‌انگیز و عملیاتی می‌تواند طراوت تازه‌ای به این ساختار برنامه‌سازی بدهد.
به همین بهانه در این گزارش نقبی به برخی مسابقات هیجان‌انگیز و متفاوت زدیم.
راز سیب از آن که بود؟
یکی از مسابقات هیجان انگیز تلویزیون، راز سیب بود که سال 74 با اجرای فرهاد جم و مهسا مهجور از شبکه سه پخش شد. این مسابقه سرگرم‌کننده را محمدصادق جلالی ساخته بود. گرچه شکل و شمایل آن از روی یک مسابقه خارجی گرته‌برداری شده بود، اما سازنده آن تلاش کرده بود مسابقه را کاملا ایرانی کند. شرکت‌کنندگان در قالب گروه باید در مسابقه شرکت می‌کردند و به دنبال چراغ چشمک زن بودند و بعد از انجام یک کار عملیاتی و هوشی وارد یک غار می‌شدند.
آنها در حالی که کلاه‌های ایمنی به سر داشتند، باید از یک غار تو در تو که راحت هم نبود، عبور می‌کردند تا بتوانند یکی از مراحل مسابقه را سپری کنند. به عنوان نمونه در این غار باید تکه‌های اسکلت یک ماهی را پیدا می‌کردند.
شرکت‌کنندگان بعد از عبور از این غار وارد دیگر مراحل مسابقه می‌شدند تا بتوانند در انتها به راز سیب دست پیدا کنند.
در مجموع راز سیب در زمان پخش جزو پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیون بود و یکی از اتفاقات نو در عرصه مسابقه‌سازی محسوب می‌شد.
این مسابقه چند بار بازپخش شده و فرهاد جم هم در این باره گفته که مسابقه راز سیب را خیلی دوست داشت و وقتی پیشنهاد اجرای این مسابقه را در آن مقطع زمانی داده بودند، او از این پیشنهاد خیلی خوشحال شده بود، زیرا محل اجرای مسابقه را دیده بود و به نظرش کار بسیار جدیدی نسبت به دیگر برنامه‌های تلویزیون بود؛ بنابراین با هیجان بسیار زیاد این مسابقه را اجرا کرد و حتی این هیجان را برای شرکت‌کنندگان داشت تا نتیجه خوبی هم
دریافت کنند.
از فرمانده تا ضد گلوله
مستند مسابقه فرمانده چند سالی است روی آنتن می‌رود و در این مدت توانسته مخاطبان پروپا قرصش را با خود همراه کند، زیرا شرکت کنندگان در این مسابقه نه تنها باید هوش بالایی داشته باشند، بلکه به لحاظ جسمانی هم نباید کم بیاورند، زیرا این مستند مسابقه بسیار پر لوکیشن است و شرکت کنندگان باید مراحل مختلفی را پشت سر بگذارند.
از دیگر حسن‌های این مسابقه این است که مخاطبان را با مناطق بکر و کمتر دیده شده ایران آشنا می‌کند. قسمت اول آن در شمال کشور، قسمت دوم و سومش در جزیره فارور در خلیج‌فارس و قسمت چهارم آن در استان سیستان و بلوچستان تولید شده است.
همچنین سری چهارم این مستند مسابقه پس از شهادت فرمانده برنامه یعنی حاج‌محمد ناظری، تغییرات زیادی از جمله حضور فرمانده جدید، برگزاری مسابقه در محیط متفاوت و… داشت. این مسابقه جذاب و متفاوت از نخستین آثار ایرانی در این ژانر است که خانه مستند انقلاب اسلامی سازمان هنری، رسانه‌ای اوج آن را تولید می‌کند و ژرژ پطروسی، دوبلور و گوینده باسابقه نیز روایتگر این مسابقه بود.
فصل جدید این مسابقه با نام ضدگلوله، مسابقه‌ای ترکیبی از آمادگی جسمانی و هوش است که به کارگردانی مهدی ماهان و مجید عزیزی از شبکه مستند پخش می‌شود. این مستند مسابقه شامل آیتم‌های رزمی و نظامی است که در آن از سلاح جنگی با گلوله‌های گازی استفاده شده است. سامانه امتیازدهی مسابقه، یک سامانه لیزری است که در کنار تیراندازی واقعی، اهداف را مورد اصابت قرار می‌دهد و بعد از آن در سامانه ثبت می‌کند. شرکت کنندگان این مسابقه هفت شب و شش روز تمام در صحنه ساخت مستند و در محیط کاملا نظامی هستند. همچنین کار با سلاح‌ها به شرکت‌کنندگان آموزش داده می‌شود و در اختیار آنها قرار می‌گیرد. عمده توانایی مورد نیاز در این مسابقه، نشانه‌گیری صحیح در کنار هوش و ذکاوت و توانایی‌های جسمی و حرکتی است.
خانم اجازه می‌فرمایید!
اجازه بدهید! اجازه بدهید! شرکت‌کنندگان در طول اجرا با بخش‌های مختلف مسابقه آشنا می‌شوند. خانم اجازه می‌فرمایید؟ اینها جملات زنده‌یاد حسین عرفانی، دوبلور و مجری تلویزیون هنگام اجرای مسابقه پربیننده تلاش خطاب به همسرش شهلا ناظریان می‌گفت که او هم یکی دیگر از مجریان این برنامه بود.
این زوج دوست‌داشتنی با ادبیات گرم و صمیمانه‌شان توانسته بودند هم این مسابقه را مهیج کنند و هم این‌که مخاطبان را پای قاب جادویی بنشانند تا با علاقه پیگیر این مسابقه باشند. در این مسابقه شرکت‌کنندگان در قالب گروه‌های دو نفره حضور داشتند که یا زوج بودند یا خواهر و برادر. یکی از بخش‌های متنوع این مسابقه تونل باد بود که باید شرکت‌کننده دستش را داخل محوطه‌ای شیشه‌ای می‌کرد که در اثر باد زیاد کاغذها تکان می‌خوردند و او باید کاغذ سؤالات را می‌گرفت و هر چه تعداد بیشتری کاغذ می‌گرفت، اختیاراتش بالا می‌رفت. همچنین این مسابقه شامل بخش‌های عملیاتی هم بود که باعث می‌شد تا شرکت‌کنندگان رقابت سر سختانه‌ای با هم داشته باشند. البته این مسابقه از سال 76 تا 79 اجرا شد و هر فصل از آن را دو مجری اجرا می‌کردند. سونیا پوریامین و محسن قصابیان، حسین محب‌اهری و فرحناز منافی‌ظاهر دیگر مجریان این مسابقه بودند. همچنین حسین آقا‌هرندی و حسین فردرو کارگردانی این مسابقه پر‌نشاط را به‌عهده داشتند.
غافلگیری با رالی ایرانی – لبنانی
سعید ابوطالب بعد از تجربه ساخت چند مجموعه رئالیتی شو (مستند مسابقه) مسابقه هفت روز و هفت ساعت را برای شبکه افق کارگردانی کرد که نوروز امسال پخش شد. او برای جذاب کردن رقابت این مسابقه، از بازیگران و خوانندگان ایرانی و لبنانی استفاده کرد که در شش گروه با یکدیگر رقابت می‌کردند.
گروه اول، عدی رعد و همسرش رباه الشریف زوجی لبنانی بودند ، گروه دوم علیرام نورایی و کارلوس آزار سوپراستار و خواننده لبنانی، گروه سوم الناز حبیبی و ساره قصیر، گروه چهارم حمیدرضا حامی و محمد شمص، گروه پنجم امیرحسین رستمی و مهدی فخرالدین بازیگر و گروه ششم نیز لیندا کیانی و سالی بسمه. لادن و شیرین مستوفی هم داوری این مسابقه را به عهده داشتند.
بخش جذاب این مسابقه، مکان‌های فیلمبرداری داخل و خارج از ایران (لبنان) بود که به هیجان مسابقه اضافه کرد. ضمن این‌که شرکت‌کنندگان باید مراحل مختلفی را پشت‌سر می‌گذاشتند که عملیاتی هم بود. ابوطالب سعی کرد با ساخت این مسابقه مخاطبان را غافلگیر کند که اتفاقا درصد بالای بیننده این مساله را ثابت کرد. همچنین او در بخش هنرمندان و خوانندگان به سراغ کسانی رفت که توانایی بداهه‌پردازی داشته باشند و متکی به متن نباشند، چون بستر روایی در این مسابقه حاکم بود و هنرمندان بدون متن و دیالوگ باید صحبت می‌کردند. علاوه‌بر آن باید توانایی بدنی‌شان هم بالا می‌بود.
در تعقیب و گریز شترمرغ‌ها!
مسابقه سیمرغ یکی از مسابقات جذاب و هیجانی بود که اواسط دهه 80 از تلویزیون پخش می‌شد. اجرای این مسابقه را مجری‌ای به عهده داشت که این روزها حال خوبی ندارد و در خارج از ایران به‌سر میبرد. در این مسابقه سه گروه شرکت‌کننده حضور داشتند که لباس‌های زرد، قرمز و سبز می‌پوشیدند و باید با یکدیگر رقابت می‌کردند. آن هم یک رقابت سخت و تنگاتنگ که راحت هم نبود.
مراحل مسابقه بسیار متفاوت بود و شرکت‌کنندگان باید از گردونه‌های مختلف رد می‌شدند که دشوار بود، زیرا به محض این‌که تمرکزشان را از دست می‌دادند داخل گودال آب می‌افتادند و باید شکست را قبول می‌کردند. در این مسابقه هوش و تمرکز در کنار قوای جسمانی نقش عمده‌ای داشت.
از دیگر بخش‌های هیجان‌انگیز این مسابقه این بود که شرکت‌کنندگان در یک محوطه مشخص باید به تعقیب و گریز شترمرغ‌ها می‌پرداختند، یا باید از یک تونلی عبور می‌کردند که با نخ‌های بافتنی تو در تو طراحی شده بود و رد شدن از این تونل خیلی طاقت‌فرسا بود، زیرا شرکت‌کنندگان داخل این نخ‌های بافتنی گیر می‌کردند. از دیگر ویژگی‌های این مسابقه، طراحی متفاوت مراحل مسابقه بود و هدف ایجاد نشاط، سرگرمی و تشویق جوانان به ورزش و به وجود آوردن فضایی شاد برای مردم بود که اتفاقا هم توانست آنها را پای قاب سیما بنشاند.
مسیر طلایی با برادران حسینی
مسیر طلایی، عنوان مسابقه‌ای هیجان‌انگیز و سرگرم‌کننده بود که پنجشنبه‌شب‌ها از شبکه سه پخش می‌شد و خنده و شادی را با خود به منازل می‌آورد. این مسابقه شامل آیتم‌های مختلف بود که توسط برادران حسینی یعنی سید‌مصطفی و سید‌مرتضی حسینی اجرا می‌شد.
در بخش‌های مسابقه هیچ‌گونه سؤالی پرسیده نمی‌شد و شرکت‌کنندگان فقط نیاز به آمادگی جسمانی بالا داشتند. فضای مسابقه به‌گونه‌ای بود که اگر شرکت‌کنندگان از مسیرهای سخت و پرآب مسابقه به سلامت عبور می‌کردند، می‌توانستند سکه‌های بهار آزادی را یکی‌یکی به خانه‌هایشان ببرند.
طنازی‌های این دو برادر باعث شده بود تا هیجان این مسابقه برای بینندگان بیشتر شود، به‌ویژه طنازی‌هایشان در بخش‌های عملیاتی خیلی زیاد بود و وقتی شرکت‌کننده‌ای از روی گردانه پرتاب می‌شد و داخل آب می‌افتاد مجریان آه بلندی
سر می‌دادند.
مسابقه بزرگ؛ یک اتفاق نو
دو دهه پیش بود که یک مسابقه بسیار پربیننده با نام مسابقه بزرگ روانه آنتن شد. مسابقه‌ای که هم هوش و ذکاوت در آن نقش داشت و هم این‌که عملیاتی بود و شرکت‌کنندگان باید مراحل متفاوتی را پشت سر می‌گذاشتند. اجرای این مسابقه به دو مجری متفاوت سپرده شد که یکی از آنها کاظم احمدزاده بود و مجری دیگر در خارج از ایران به‌سر میبرد و با اجرای برنامه‌های مبتذل آن طرفی نه‌تنها محبوبیت خودش را در میان مردم از دست داده، بلکه مردم، حال او را بد می‌بینند. این مسابقه وقتی به سبد برنامه‌های تلویزیون اضافه شد مورد توجه بسیار از مردم قرار گرفت و همه با علاقه بیننده آن بودند، زیرا شامل آیتم‌های متنوع و جذاب بود و به شدت مردم را سرگرم می‌کرد.
پخش این مسابقه، شروع یک ماجرای جدید در عرصه مسابقات تلویزیونی بود. این مسابقه به محبوبیت مجریان برنامه منجر شد و حتی مورد توجه رسانه‌ها هم قرار گرفت. همچنین مدتی اجرای این مسابقه را احمدزاده در کنار سیدجواد یحیوی داشت. در واقع سازندگان این مسابقه در کنار احمدزاده که اجرای رسمی‌تری داشت، مجریانی را قرار دادند که شوخ‌طبع هستند تا فضای مسابقه را برای مردم دیدنی‌تر کنند.
مردان آهنین؛ مسابقه ورزشی
یکی از مسابقات پرطرفدار تلویزیون، مردان آهنین بود. مسابقه‌ای که نه‌تنها رویکرد جالب و هیجان‌انگیزی برای مخاطبان داشت، بلکه نگاه تازه‌ای به مقوله ورزش شده بود و مردان قوی‌هیکل در قالب این مسابقه با یکدیگر رقابت می‌کردند. این مسابقه‌ای برای انتخاب قوی‌ترین مرد ایران بود که از شبکه سه سیما پخش می‌شد. داور اصلی این مسابقه فرامرز خودنگاه بود و اجرای آن را در فصل‌های متفاوت محمدرضا فتاح‌حسینی، رضا جاودانی و محمدامین نبی‌اللهی به عهده داشتند. همه مراحل این مسابقه سخت و طاقت‌فرسا بود و مردان قوی‌هیکل باید مراحل دشواری را پشت سر می‌گذاشتند. آنها باید لاستیک‌های بزرگ ماشین‌های سنگین را چند بار می‌چرخاندند یا وزنه‌های بسیار سنگین را بلند می‌کردند. در این مسابقه گاهی چند ثانیه نقش مهمی در قهرمان شدن شرکت‌کننده داشت و همین موضوع به تعلیق مسابقه اضافه کرده بود.
سرزمین دانایی؛ یک مسابقه مهیج علمی
سال‌هاست که مسابقات علمی در قالبی مهیج به شکل کاوشگری در شبکه‌های تلویزیونی معتبر دنیا اجرا می‌شود که مخاطبان زیاد و مشتاقی دارند. طرح مسابقه اسرزمین داناییب در قالبی بدیع و متفاوت از مسابقات جاری تلویزیونی، ضمن ایجاد سرگرمی و هیجان برای مخاطب عام دربردارنده محتوای علمی به صورت کاربردی بود که سعید ابوطالب، کارگردانی آن را به‌عهده داشت. در این مسابقه شرکت‌کنندگان در قالب سه گروه سه نفره، متشکل از گروه دانشجویان یا جوانان تحصیلکرده یک خانواده یا کارگران فنی ماهر حداقل تجهیزات انفرادی و ابزارهای مورد نیاز برای فعالیت‌های علمی و کاوشگری خود را در ایستگاه شروع انتخاب کرده و با دفترچه راهنمایی که تحویل می‌گرفتند به دامان طبیعت می‌رفتند و با یکدیگر در حل مساله و معماهای علمی به صورت عملی رقابت می‌کردند.
مسیر مسابقه در یک بازه زمانی 24 ساعتی طی می‌شد که در مناطقی با زیبایی‌های بصری و جذابیت‌های گردشگری انتخاب شده بود و شامل ایستگاه‌های متعددی از جمله اقامت در دل طبیعت بود که شرکت‌کنندگان طی این مسیر آموزه‌های علمی، تجربی و خلاقیت خود را برای حل مسائل مسابقه به کار می‌بستند. این مسابقه با 9 دوربین و در لوکیشن‌های متعدد در سراسر کشور تصویربرداری شده بود.
